نویسنده:مصطفی علیخانی، مشاور تحصیلی، روان‌سنج و دانشجوی دوره دکتری روان‌سنجی

ویروس کرونا بسیاری از امور، پدیده‌ها و روابط را دچار اختلال و یا تغییر کرد و به دنبال آن حس کنجکاوی ما در علت‌یابی برخی از مشکلات را بر انگیخت. یکی از این مشکلات در حوزه آموزش‌و‌پرورش است. در این میان مدارس ابتدایی و مخصوصاً نوآموزان دچار مشکلات جدی فراوانی شدند. آنچه والدین در سر داشتند و آرزوی آن را می‌کردند پیشرفت تحصیلی دلبندشان بود که آن‌هم دچار تزلزل شد. مخصوصاً اینکه بسیاری از کودکان بدون آمادگی‌تحصیلی وارد پایه اول دبستان شدند و مهارت‌ها، دانش و اطلاعات لازم برای شروع دوره ابتدایی را نداشتند. آمادگی‌تحصیلی کودکان چندین حوزه دارد که می‌توان به حوزه‌های شناختی و ذهنی، دانش و اطلاعات پایه، زبان، حافظه، ریاضیات و آمادگی جسمانی اشاره کرد. به عنوان نمونه می‌توان از رفتارهایی که نشان‌دهنده میزان آمادگی کودکان برای ورود به مدرسه است به این موارد اشاره کرد: شناخت رنگ‌ها، اعداد، اشکال هندسی، حروف، جهت‌های جغرافیایی، مفاهیم نسبیت، درک لغات، نام‌گذای تصاویر، مهارت‌های گوش دادن فعال، تشکیل مجموعه‌ها و طبقه‌بندی پدیده‌ها.

اگر مهارت‌های مربوط به ابعاد عاطفی و اجتماعی پیش‌نیاز برای ورود به دبستان را به این فهرست اضافه نماییم، نقاط قوت و ضعف والدین در پرورش این مهارت‌ها آشکارتر می‌شود. استدلال دیگر در این زمینه گلایه‌های معلمان دوره ابتدایی قبل از شیوع کرونا و در زمان تشکیل حضوری کلاس‌های درس بوده که عمده این گلایه‌ها حکایت از عدم آمادگی کودکان برای شروع یادگیری دارد. آن‌ها بیان می‌کنند که بسیاری از کودکان پیش‌نیازهای لازم برای فراگیری مفاهیم ریاضی، علوم و فارسی را ندارند. مشکل مهم‌تر زمانی است که یک کودک مهارت‌های همدلی با دیگر کودکان نیازمند را نمی‌داند، نمی‌تواند نوبت بازی را رعایت کند، نمی‌تواند با کودکان دیگر کنار بیاید، شیوه درخواست کردن از معلم خود و دیگر افراد و پیروی از دستورالعمل‌های مربوط به مدرسه و کلاس درس را یاد نگرفته است.

عقل سلیم و باور علمی حکم می‌کند که بشر بر ویروس کرونا غلبه کرده و آن‌را همانند دیگر بیماری‌ها مهار خواهد کرد اما آنچه از این دوران فرا خواهیم گرفت شیوه‌های کنار آمدن با کودکان و مهم‌تر از آن چگونگی آموزش مهارت‌های لازم برای آماده کردن کودکان جهت ورود به مدرسه است. 

پژوهش‌های علمی زیادی حکایت از نقش پر رنگ والدین در میزان آمادگی‌تحصیلی کودکان دارد. والدین هستند که بایستی از زمان تولد تا زمان شروع دبستان مهارت‌های اولیه را در فرزندان خود پرورش دهند و آن‌ها را با دنیای اطراف و پدیده‌های آن آشنا نمایند. با آن‌ها حرف بزنند و کنجکاوی‌شان را تحریک نمایند. در هنگام انجام کارهای روزمره مانند خرید، درست‌کردن غذا، چیدمان وسایل، مهمانی و غیره این مهارت‌های بسیار مهم را به ذهن کودک تزریق نمایند. به طور خلاصه والدین باید پدیده‌های مختلف را برای کودک تبیین کنند. 

در این زمینه راهنمایی متخصصان روان‌شناسی در زمینه‌های مختلف مانند انواع سرگرمی، بازی و اسباب‌بازی که بتواند ضمن پر کردن وقت کودک، هوش او را هدف قرار داده و کنجکاوی وی را تحریک نماید جالب توجه است. 

قطعا ًروان‌شناسان افراد قابل اعتمادی برای والدین بوده و آن‌ها را برای تربیت کودکی باهوش که از هر لحاظ آمادگی ورود به دبستان را داشته باشد، کمک می‌نمایند.